Wyjście z uzależnienia to długotrwały proces wymagający silnej woli i motywacji, a także specjalistycznego wsparcia. Leczenie w ośrodku pozwala zrozumieć mechanizm swojego nałogu, dotrzeć do sedna problemu oraz nauczyć się, jak walczyć z pokusą. Jednak po zakończonym pobycie, pacjent nadal musi się kontrolować i szybko reagować na niepokojące sygnały, które mogą świadczyć o nawrocie uzależnienia.
Dlaczego może wystąpić nawrót uzależnienia i co może go spowodować?
Wyjście z nałogu to złożony i długotrwały proces. Pobyt w ośrodku uzależnień to dopiero początek walki o życie w abstynencji. Po zakończonym leczeniu potrzebna jest silna motywacja i ciągła czujność. Jednak zdarzają się sytuacje, w których dochodzi do tzw. nawrotu. Można go zdefiniować jako odwrotność procesu trzeźwienia. Szczególnie niebezpieczny jest stres, przepracowanie czy nagła zmiana w życiu. Takie sytuacje powodują osłabienie psychiczne, któremu towarzyszą myśli związane z nałogiem, a także powrócenie do zachowań i interpretacja rzeczywistości w taki sposób, jak miało to miejsce w okresie uzależnienia.
Dlaczego ponownie uruchamiają się psychologiczne mechanizmy uzależnienia i co je aktywuje?
Powodów, dla których dana osoba wraca do uzależnienia, może być sporo i najczęściej wynikają one z indywidualnych uwarunkowań. Jednak w większości przypadków nawrót jest spowodowany nagłą zmianą, która zachodzi w życiu abstynenta bądź w wyniku silnego stresu. Sytuacje traumatyczne również przyczyniają się do ponownego uruchomienia się mechanizmu uzależnienia. Wewnętrzny lęk, silne emocje czy ciągły dyskomfort znacząco utrudniają codzienne funkcjonowanie. W takim przypadku abstynent potrzebuje odreagowania, stąd też najczęściej sięga po używkę lub wykonuje określoną czynność. Najczęściej do nawrotu uzależnienia dochodzi wskutek czynników zewnętrznych np. śmierć bliskiej osoby, zmiana pracy, awans, sytuacje konfliktowe, problemy zawodowe itp. Decydujące mogą być także czynniki wewnętrzne np. ciągły ból fizyczny, poczucie lęku, niepewność, rozdrażnienie czy szeroko pojęty dyskomfort psychiczny.
Jak zapobiec nawrotom?
Nawrotom można skutecznie zapobiec – aby to zrobić, konieczne jest szybkie rozpoznanie niepokojących symptomów. Jednym z podstawowych sygnałów jest narastające rozdrażnienie, drażliwość i zniecierpliwienie, co w konsekwencji prowadzi do znaczącego pogorszenia relacji z otoczeniem. Dodatkowo pojawia się stres i potyczki słowne. Pacjent zaczyna odnosić wrażenie, że nikt go nie rozumie, a jego wysiłek w utrzymaniu abstynencji jest niedoceniany. Często towarzyszy temu smutek, przygnębienie i zniechęcenie, ponadto spada motywacja, a także może pojawić się depresja. W takiej sytuacji pacjent jest o krok od powrotu do nałogu. Kluczowe jest szybkie rozpoznanie symptomów świadczących o nawrocie, ponieważ im dłużej stan ten się utrzymuje, tym trudniejsza jest walka o pozostanie w abstynencji. Bardzo ważne jest także zachowanie czujności. Po wystąpieniu niepokojących objawów warto niezwłocznie skontaktować się z terapeutą.
Dlaczego warto być cały czas w kontakcie z terapeutą?
Nawrót nigdy nie jest przypadkowy, co więcej nie jest też nagły. To narastający, postępujący i złożony proces, który jest poprzedzony wyraźnymi sygnałami ostrzegawczymi. W przypadku występowania pierwszych niepokojących symptomów należy udać się do terapeuty. Pogłębi on wiedzę dotyczącą mechanizmu uzależnienia, a także pomoże w nauce podejmowania konkretnych działań, których celem jest przeciwdziałanie nawrotom.
Jak może pomóc ośrodek leczenia uzależnień i profesjonalne wsparcie?
Najskuteczniejszym sposobem pozostania w abstynencji jest specjalistyczna pomoc terapeutyczna, którą oferuje ośrodek leczenia uzależnień. Terapeuci wskażą, jak rozpoznać czynniki, które mogą mieć wpływ na nawrót, a także pomogą wykształcić umiejętności samoobserwacji oraz czujności. Jest to niezbędne, aby przezwyciężyć chęć powrotu do nałogu. Wsparcie terapeutyczne w postaci zajęć grupowych i indywidualnych będzie tu miało duże znaczenie, ponieważ zminimalizuje szkody związane z powrotem do uzależnienia. Dodatkowo terapeuci pogłębią wiedzę dotyczącą sposobów radzenia sobie w trudnych sytuacjach oraz wskażą, jak wytrwać w abstynencji.
Warto pamiętać, że nawrotu nie można traktować jako porażki. Sięgnięcie po używkę czy wykonanie określonej czynności, która była nałogiem, nie oznacza, że cały proces terapeutyczny jest niepowodzeniem. Nawrót należy traktować jako sygnał, który powinien skłonić pacjenta do specjalistycznej pomocy i określonych zmian w swoim życiu.
